Dấu Tích Thương Đau
Bích Huyền
(Cảm nghĩ sau
khi xem PPS “Dấu
Tích Thương Đau”,
Hương Kiều
Loan thực hiện nhân ngày 30/4/2009)
Khởi đầu bằng những nốt nhạc
như giọt nước mắt rơi từng giọt
trên phím dương cầm…, rồi tiếng saxo ngân dài như tiếng thở
than, mở ra bức ảnh “Chiều
Đă Xuống” nơi
không gian mùa xuân vùng Hoa Thịnh Đốn, được
ghi lại qua ống kính Hương Kiều Loan.
Vâng, chiều
đă xuống, ḍng sông “Lặng
Lẽ”
yên b́nh, lấp lánh chút nắng cuối cùng của một
ngày sắp hết. Một người đang chậm răi “Đếm Bước Thời
Gian” trên chặng cuối cuộc đời. Tôi như
nghe được cả tiếng gơ nhẹ của chiếc
dù chống xuống từng viên gạch dưới chân.
Người ấy chậm bước dọc theo hàng cột
đá trắng lặng lẽ. Ống kính của
Hương Kiều Loan không dừng lại nơi h́nh ảnh
“Cô Độc” ấy mà tiếp
tục chiếu thẳng lên cao, lên cao, nơi có những
ṿng hoa tưởng niệm màu tang đen. “Trên Cao” nữa…,
(“Ṿng
Tưởng Niệm”)
màu đen ấy hóa thành khối tṛn nằm giữa
những cột đồng đen tạo thành một quần
thể mạnh mẽ và hài ḥa với hai cánh phượng
hoàng chụm vào nhau “Đâu Cánh”.
Và khi “Những Ngôi Sao Đă Tắt”
vô t́nh như “Ḍng Thời Gian
Trôi” để lại khoảng trời thinh lặng, bức
tượng những người lính bắt đầu hiện
ra...
Những dáng
người ngồi ủ rũ, người ngửa mặt
lên trời, người ôm vào ḷng xác đồng đội
vừa mới hy sinh.
Những người
lính, gương mặt họ c̣n trẻ quá.
Những bông hoa
cẩm chướng tươi đẹp màu đỏ thắm
của ai đó đặt trên vai, trên tay người chết.
Lác đác vài cánh hoa rơi. Bất động. Chỉ có
h́nh ảnh cô bé con xinh xắn, trong trang phục màu đỏ,
đầy nét sống động. H́nh như cô bé đang
chơi với những đóa hoa rơi…
Tất cả
được Hương Kiều Loan ghi lại trong tác phẩm
“Hoa Màu Máu”.
Bức màn quá khứ
được Hương Kiều Loan mở ra…
“Anh Phải Sống…!” Rồi…“Thượng Đế Ơi!”, tiếng kêu gào thống
thiết, tuyệt vọng. Có ai nghe thấy không? Có ai thấu
chăng? Người lính ngước mặt nh́n trời
cao mênh mông… Ống kính chuyển sang bàn tay “Mỏi Mệt” của người lính. Những
ngón tay đen đủi, im ĺm trên bậc thềm đá lạnh
lẽo. “Bây Giờ Sao
Đây???”, “Không Thể Lùi”,
“Ta Phải Thắng!” “Nhưng…!!!” “Mất Rồi”, “Mất
Hết Rồi!!!...” Chỉ c̣n đôi chân “Ră Rời…!” của người lính duỗi ra, bất
động… Ôi, “Thương
Đau” quá!
“Người Bỏ Ta Đi” nhưng “Tên Người Bia Đá Khắc
Sâu”…
Ống kính của
Hương Kiều Loan thật tài t́nh, bén nhậy. Mọi
góc cạnh nắm bắt chỉ trong khoảnh khắc
nhưng mối xúc cảm thật mạnh mẽ và đọng
lại rất lâu trong ánh mắt, trong trái tim người
xem. Ḷng tôi như chùng xuống, trái tim như có khối nặng
đè lên, nghẹt thở…
Những người
lính ấy đă nằm xuống trên giải đất quê
hương tôi. Họ đă hy sinh thân ḿnh để bảo
vệ mảnh đất miền Nam Việt
* * *
Tôi có nhiều dịp đến Washington DC
thăm nhiều thắng cảnh của vùng Đông Hoa Kỳ.
Mỗi nơi một vẻ đẹp nhưng Đài
Tưởng Niệm Quốc Gia, trong đó có Bức Tường
Đá Đen tại thủ đô Hoa Thịnh Đốn–ghi
tên hơn 58,000 cựu quân nhân Mỹ hy sinh và mất tích
trong cuộc chiến Việt Nam–vẫn làm cho tôi xúc động
hơn cả…
Lần đầu
tiên tôi đến thăm Bức Tường Đá Đen
là vào năm 1992, khi chân ướt chân ráo vừa đến
Hoa Kỳ. Hai mẹ con được Hồng Thủy và
Minh Trân tặng cho vé máy bay sang dự Đại Hội
Trưng Vương Hoa Anh Đào. Vợ chồng Viên-Thủy dẫn tôi và các bạn học cũ
đến nơi đây. Tôi c̣n giữ nhiều h́nh ảnh
hai mẹ con đứng bên những bức tượng.
Ngày ấy nh́n những
bức tượng người lính tôi chỉ thấy ḷng
chùng xuống, thoáng cay cay trong mắt, chứ không có
được những ư nghĩ tuyệt vời như
trong các tiểu đề Hương Kiều Loan đă
đặt tên. Mỗi ḍng chữ tuy ngắn nhưng cô
đọng và ngôn ngữ th́ vô cùng, gợi cho người
xem bao nỗi thương cảm và tri ân sâu đậm.
H́nh ảnh bức
tượng đồng những người lính chiến,
những người nữ quân y đứng lặng lẽ
trong khung cảnh xao xác lá cây cứ ám ảnh tôi măi… Tôi cảm
thấy ḷng u uẩn khi nghĩ đến hàng triệu, hàng
triệu cựu chiến sĩ Việt Nam Cộng Ḥa đă
hy sinh trước và sau ngày 30/4/75.
Linh hồn họ
bây giờ đi đâu? Về đâu?
Biết bao giờ
họ mới có một nơi an nghỉ thực sự?
Hàng năm không
ngớt những lượt người đến viếng
thăm, t́m hiểu về Bức Tường Đá Đen
được dựng lên như một đài tưởng
niệm và vinh danh 58,249 binh lính Mỹ đă hy sinh trong cuộc
chiến Việt Nam để bảo vệ tiền đồn
thế giới tự do. Những
người cựu chiến binh ấy cũng như những
người lính Việt Nam Cộng Ḥa đă chiến đấu
hăng say trong một cuộc chiến tuyệt vọng,
tuy rạng ngời lư tưởng nhưng đă bị làm
cho hoen ố v́ những thương lượng trên bàn cờ
chính trị nhơ bẩn tại
Thế nhưng
những hy sinh của bao người lính ấy vẫn
đời đời được tôn vinh!
Người có
sáng kiến xây dựng tượng đài là ông Jan Scruggs, một
cựu chiến binh đă từng tham chiến tại Việt
Sau đó ông Jan
Scruggs thiết lập được một ngân quỹ xây
dựng Tượng Đài. Thời gian ấy, nhiều
người Mỹ vẫn c̣n chán ghét và lên án cuộc chiến
tại Việt
Ông Jan vẫn giữ
ư định và đă vượt qua bao khó khăn sóng gió
để có được một ngân quỹ. Năm 1981,
ông tổ chức cuộc thi vẽ đồ án. Người
có đồ án được chọn trong 1,421 đồ
án là cô Maya Ying Lin, người
Mỹ gốc Trung Hoa, sinh viên kiến trúc Đại học
Yale.
Khi đồ án
trúng giải được công bố, tác giả bị chống
đối mạnh mẽ v́ Đài Tưởng Niệm ấy
và các Đài Tưởng Niệm Tổng Thống Washington
và Lincoln tạo thành h́nh chữ “V”, mẫu tự viết tắt
của chữ Victory (Chiến Thắng), mà nhiều nhà phân
tích cho rằng làm hỏng ư nghĩa nơi chốn an nghỉ.
Nhiều người đ̣i cô Maya Ying Lin phải sửa
đổi, nhưng cô từ chối. Cuộc tranh luận
và vận động kéo dài đến sáu năm, Đài
Tưởng Niệm mới được khởi công xây
dựng. Kể từ lúc khánh thành (năm 1982) cho đến
ngày nay, gần 30 năm qua, mỗi năm có hàng triệu
người đến thăm viếng. Bức Tường
Đá Đen vẫn là nơi thu hút du khách nhiều nhất.
Nhiều người Mỹ ngày trước vẫn tỏ
ra thờ ơ khi đến thăm nơi này, nhưng bây
giờ th́ họ bắt đầu nói rằng, “Chúng tôi
đă nh́n thấy chính con người ḿnh qua tượng
đài ấy.”
Lần thứ
hai đến nơi đây vào mùa thu, tôi cảm thấy gần
gũi, ấm áp hơn v́ đă t́m hiểu được
quá tŕnh xây dựng khu tượng đài tưởng niệm
cuộc chiến trên quê hương ḿnh. Hơn thế nữa,
ngày nay nhiều thành phố ở khắp các tiểu bang Hoa
Kỳ đều có rất nhiều đài tưởng niệm
cuộc chiến Việt
Các đài tưởng
niệm cựu chiến binh Việt Nam và Hoa Kỳ trong cuộc
chiến Việt Nam cũng như Đài Tưởng Niệm
Nạn Nhân Chế Độ Cộng Sản tại DC vinh
danh hơn một trăm triệu nạn nhân của chế
độ cộng sản trên toàn thế giới, cho thấy
người dân Hoa Kỳ luôn ghi nhớ và tôn vinh sự hy
sinh cao cả của các chiến sĩ và những người
đă không ngừng đấu tranh, hy sinh v́ lư tưởng
tự do…
* * *
Mùa thu khung cảnh nơi đây như đẹp
hơn. Hàng cây như thay màu áo mới, không gian như rực
rỡ hơn, bao phủ bức tường tưởng niệm
tựa như những bông hoa mà thiên nhiên ban tặng. Như
những tấm huy chương lấp lánh cài lên ngực áo
của những người lính mà tên tuổi được
khắc ghi trên Bức Tường Đá Đen. Chiến
tranh Việt
Dạo quanh khu
Tưởng Niệm, tôi có cảm tưởng đang
bước vào nơi ghi dấu một huyền thoại
như thực như mơ. Chiến tranh Việt
Hăy khép mắt… khép mắt thật khẽ
Có thấy chúng ta rơi vào giấc
ngủ sâu vào những giấc mơ
Hương hoàng lan lẫn mái
tóc người yêu
Những câu
thơ ấy của Thanh Tâm Tuyền, từ bài thơ “Khai
từ của một bản anh hùng ca”.
Ôi, khép mắt lại,
khẽ thôi…, ta sẽ thấy ǵ? Chỉ thấy những ác
mộng… Chỉ thấy cánh rừng cháy, người chết
phơi thân xác tan tành, những chiến sĩ Việt Nam Cộng
Ḥa “hàng hàng lớp lớp chưa về”, đứng bất
động trong mưa, nghiêm chào lá quốc kỳ lần cuối…
Rồi chia tay. Nhiều người đă chọn cái chết.
Pháo lấp Khe Sanh, cắt Đường Chín
Như hung tin không kịp báo về
Gió Hạ Lào cuốn cờ
tưởng niệm
Đá Trường Sơn đứng
sững như mê
(Khoa Hữu)
Một thiên anh
hùng ca tuyệt đẹp, trong đó những người
hy sinh v́ Tổ quốc, v́ lư tưởng tự do bất tử
với thời gian.
Bỗng dưng
tôi chợt mơ ước, có một ngày trở về quê
hương để t́m đến những nơi chôn cất
thân xác những người đă nằm xuống trước
và sau cuộc chiến. Thắp một nén nhang trên mỗi nấm
mộ, nhổ sạch cỏ dại, lau bụi tấm mộ
bia, viết trên những nấm mộ ấy hai chữ “Biết
ơn”…
Đừng
để cho…
Người lính trận bỏ
t́nh đi đâu mất
Bỏ trăm năm khói tụ
mây thành
Ḷng nghĩa trang tiếc
thương đă nhạt
Cả ṿm trời như áo nửa
manh
Đất ấy của ta, ta
c̣n hiểu
Đồng đội của
ta, ta c̣n đau
Giấy mực đời chép
ra ví thiếu
Lấy da này viết để
tạ nhau
(Khoa Hữu)
Xin cảm ơn
Hương Kiều Loan với PPS “Dấu Tích Thương
Đau” ghi lại thật đậm nét những “dấu
tích” không bao giờ xóa nḥa trong tâm tưởng bao người.
Ước mong ống
kính Hương Kiều Loan sẽ có một ngày trở về
quê hương. Tôi tin chắc rằng Hương Kiều
Loan sẽ lại có thêm những tác phẩm tuyệt vời…
Bích Huyền
* Những chữ in nghiêng
đặt trong ngoặc kép là các “tiểu đề”
trong PPS “Dấu
Tích Thương Đau”.
* Xin vào links bên
dưới để xem PPS “Dấu Tích Thương
Đau”:
http://honque.com/HQ053/DauTichThuongDau_HKLoan.html
http://honque.com/huongkieuloan
Hương